Aşağıda alıntı yaptığım yazı bana mail yoluyla ulaştı ve paylaşmak istedim. Gerçekten de bunların bir zamanlar mümkün olduğu masal gibi bir devletimizin olduğunu düşünmek insanı gururlandırıyor. Ecdad nur içinde yatsın… Herkesin birbirine hoşgörüyle yaklaştığı ve farklılıkların sindirilmeye çalışılıp korkuyla yaşandığı bir dünya yerine beraber yaşayabilmek için tahammülün gerekliliğini idrak edebilmiş ve bunu toplum hayatına yansıtabilmiş bir yeryüzü dileğiyle…

FAZİLETLİYDİK:

Kimsenin malına, mülküne göz dikmezdik. Kimsenin namusuna yan  bakmazdık. Hırsızlık nedir bilmez, dilenciliği meslek edinmez, kimseyi de  küçümsemezdik.
Dürüsttük: Bir zamanlar, Londra Ticaret Odası’nın en görünür yerinde şu mealde bir tavsiye levhası asılıydı: “Türklerle alışveriş et, yanılmazsın.”

Bir zamanlar, Hollanda Ticaret Odası’nın toplantılarında oylar  eşit çıkınca, Osmanlılarla alışverişi olan tüccarın oyu iki sayılır, onun  dediği olurdu.

Yere bile tükürmezdik. Hatta, Osmanlı askeri teşkilatını Avrupa’ya  tanıtmasıyla meşhur Comte de Marsigil, yere tükürmedikleri için atalarımızı  şöyle eleştiriyor: “Türkler hiçbir zaman yere tükürmezler.
Daima yutkunurlar. Bunun için de saçlarında sakallarında bir hararet olur ve zamanla saçları, kaşları, sakalları dökülür.”

Kurak günlerde ücretle adamlar tutup sokaktaki ulu ağaçları sulatır, göçmen kuşların yorgunluk atması için, saçak altlarına kuş sarayları yapardık. Bunlara öyle çok örnek var ki, saymakla bitmez.

Fransız müellif Motray, 1700’lerdeki halimizi şöyle anlatıyor: “Türk dükkânlarında hiçbir zaman tek meteliğim kaybolmamıştır. Ne  zaman bir şey unutsam, hiç tanımadığım dükkâncılar, arkamdan adam koşturmuşlar, hatta birkaç kere Beyoğlu’ndaki ikametgâhıma kadar gelmişlerdir.”

DOSDOĞRUYDUK:

Fransız generallerden Comte de Bonneval ise, şu hükmü  veriyor:  “Haksızlık, murabahacılık [aşırı kâr koyma, tefecilik], inhisarcılık  [tekelcilik] ve hırsızlık gibi suçlar, Türkler arasında meçhuldür…

Öyle  bir dürüstlük gösterirler ki, insan, çok defa Türklerin  doğruluklarına  hayran kalır.”

Fransız müellif Dr. Brayer, 1830’ların İstanbul’unu getiriyor önümüze: “Evlerin kapısının şöyle böyle kapatıldığı ve dükkânların çoğunlukla umumî ahlâka itimaden açık bırakıldığı İstanbul’da  her sene azami beş-altı hırsızlık vakası görülür.”

NAZİKTİK:

Edmondo de Amicis isimli İtalyan gezgini, yine 1880’lerin “biz”ini  anlatıyor bize: “İstanbul Türk halkı Avrupa’nın en nazik ve en kibar  insanlarıdır. Sokakta kavga enderdir. Kahkaha sesi, nadirattan  işitilir. O  kadar müsamahakârdırlar ki; ibadet saatlerinde bile camilerini gezebilir,  bizim kiliselerde gördüğünüz kolaylığın çok
fazlasını görürsünüz.”

Türkiye Seyahatnâmesi’yle meşhur Du Loir’un 1650’lerdeki hükmü şöyle: “Hiç şüphesiz ki, ahlâk bakımından Türk siyasetiyle medeni  hayatı bütün cihana örnek olabilecek vaziyettedir.”

HAYATA KARŞI SAYGILIYDIK:

Bu konuda dilerseniz Elisee Recus’u dinleyelim, bize 1880’lerdeki halimizi anlatsın:
“Türklerdeki iyilik duygusu, hayvanları dahi kucaklamıştır. Birçok köyde eşekler haftada iki gün izinli sayılır… Türklerle Rumların karışık olarak  yaşadığı köylerde ise, bir evin hangi tarafa ait olduğunu kolaylıkla  anlayabilirsiniz. Eğer evin bacasında leylekler yuva yapmışsa, bilin ki o ev  bir Türk evidir.” (Küçük Asya, c. 9)

Comte de Marsigli’yi tekrar dinleyelim: “Yazın İstanbul’dan Sofya’ya giderken dağlardan anayol üzerine inmiş köylülerin, yolculara, bedava ayran dağıttıklarına şahit oldum.”

Bu tespiti, İslâm ve Türk düşmanı Avukat Guer misallendiriyor: “Türk şefkati, hayvanlara bile şamildir” dedikten sonra şu örneği zikrediyor:
“Hayvanları beslemek için vakıflar ve ücretli adamları vardır. Bu adamlar, sokak başlarında sahipsiz köpeklere ve kedilere et dağıtırlar…
Sokaktaki  ağaçların kuraklıktan kurumasını önlemek için bir fakire para verip  sulatacak kadar kaçık Müslümanlara bile rastlamak mümkündür…”

“Kaçık”lığın kaynağını da veriyor adam: “Birçokları da sırf azad etmek için  kuşbazlardan kuş satın alırlar. Bunu yapan bir Türk’e, bir gün, yaptığı işin  neye yaradığını sordum.
Küçümseyerek baktı ve şu cevabı verdi: Allah’ın  rızasını tahsile (kazanmaya) yarar!

Ne dersiniz? Galiba, geçmişimizden uzaklaşmak, bize çok pahalıya patladı.

“Bizde, o zaman var olup da bugün olmayan nedir? Nasıl kaybettik? Nasıl  buluruz?”

 

İnsanlığın ilk dönemlerinde birikimler çeşitli şekil ve resimlerle karşı tarafa anlatılmaya çalışılıyordu. Yazının icadı birikim ve bilginin aktarılmasında bir dönüm noktası oldu. Artık uzun yıllar üzerinde çalışılarak elde edilen veriler sonraki nesillere iletilmek suretiyle o ana kadar edinilmiş verilerin üzerine yenileri eklenerek bir bilgi zinciri oluşturulabiliyordu. Bu da uygarlığın aynı yerde saymayıp sürekli gelişmesi ve ilerlemesini sağlıyordu.

Internet’in insanların hayatında yer almaya başlamasından önce bir konu hakkında yapılacak bir araştırmada başvurulacak en olası kaynak kütüphaneydi. Bu şekilde araştırma ile ilgili bilgilere kitaplar vasıtasıyla ulaşılabiliyordu. İnsanlar bu yöntemle kitaplarda ilgilendikleri konulara ait bilgileri diğerlerinin arasından seçip alabiliyordu.

Sözü edilen yöntem Internet ile birlikte değişime uğradı. Bundan böyle bir konu hakkında bilgi edinilmek istendiğinde Internet’te basit bir arama işlemi gerçekleştirmek yetiyor. Artık bilgiye ulaşmak için kütüphaneye gitmek gereksiz hale geldi. Bu hem zamandan hem de mekandan kazanç sağlayan büyük bir gelişme oldu.

Bütün bu değişim ilk bakışta tamamen yararlı gibi görünse de maalesef bazı istenmeyen sonuçların da ortaya çıkmasına neden oldu. Eski yöntem ile sadece ihtiyaç duyulan bilgiye erişilip gerektiği şekilde kullanılıyordu. Bu şekilde konu üzerinde araştırma yapan kişi de araştırma yaptığı konuya hakim olabiliyordu ve zamanla bir alanda uzmanlaşabiliyordu. Böylece araştırmasını yaparken bir yandan da kişisel gelişimine katkıda bulunuyordu.

Ne var ki günümüzde Internet ihtiyaçtan fazla bilgiyi insanların karşısına getiriyor. Adeta bir bilgi bombardımanı altında araştırmacı, ilgilendiği konu için lazım olan bilgileri seçmek durumunda kalıyor. Çok fazla olan bilgilerin içinden gerekli olanları tam anlamıyla ayıklamak için hepsini okumaya yetecek zaman bulunmadığı için kişiler üstün körü bir şekilde kaynaklardan gerekli bilgileri edinmeye çalışıyorlar. Neticede ortaya denizden avuçla alınmış küçük bir su birikintisi kalıyor. Bunun sonucunda ise belki de daha gerekli olan bilgiler gözden kaçmış olabiliyor. Aynı zamanda kişi ilgilendiği konu için bulduğu bilgileri tam olarak kavrayamayabiliyor çünkü o, zamanının çoğunu bulduklarını özümsemeye değil; fazlalıklarından arındırmaya çalışıyor.

Olaya bir başka boyuttan da yaklaşılabilir. Eski yöntemlerle edinilen bilgiler derlenerek bir araya getirilir ve daha önceki bilgilerin üzerine eklenirdi. Internet’ten edinilen bilgi daha çok okumak için kullanıldığı için kendisinden önceki bilgilerin tamamlayıcısı olma gibi bir özellik kazanamıyor. Çoğu zaman birkaç siteden edinilen bilgilerin bir araya getirilmesi kopyala yapıştır şeklinde olduğu için, birey kendi yorumlarını ya da tecrübelerini karıştırmıyor. Böylece önemli olan öğrenmek değil bir işi en kısa zamanda tamamlamak önemli oluyor.

Bu durumun bir diğer sakıncası ise bu anlayışla yetişen nesillerin araştırma merakından giderek uzaklaşmalarıdır. Çünkü talep edilen bilgiye kısa zamanda ulaşılmaktadır ancak bu ortaya yeni bir şey çıkarmamaktadır. Kütüphanelerde bulunan veriler bir yere yazılarak bir araya getirilir fakat Internet’te bulunan sonuçlar çabucak elenip uygun görülenleri kopyalanıp yapıştırılır. Bu yöntem anlık bir çözümdür ve yeni bir çalışma ortaya çıkarmaz. Bu da zamanla hep var olanların kullanılması ve yeni araştırmaların yapılmaması anlamına gelir. Hazıra alışmışken kimse zahmete girmek istemez. Böylece o alandaki gelişmeler zamanla yavaşlar ve hatta durur.

Teknoloji yararlarının yanında zararlarını da getirebiliyor. Yukarıda sözü edilen de böyle bir durum. Her şeyin olduğu gibi bilginin de fazlası zararlı olabiliyor. Geniş bir bilgi denizinde (bazıları hiçbir işe yaramayan gereksiz bilgiler de olabiliyor) insan rotasını şaşırabiliyor. Burada toplumun zamanla bu probleme bir çözüm bulabileceği ümidi göz ardı edilmemeli. Zamanla insanlık bu durumun kendisi için ne anlama geldiğini anlayıp bir çıkar yol bulabilir.